Պայքարը երկար էր ու տանջալի:
Վերջապես կարողացա հաղթահարել մարմինս պատած վախկոտությունը:
Այո, հենց վախկոտությունը, ոչ թե վախը: Երբ վախենում ես պարզապես աչքերդ բացել, դա արդեն վախ չէ, դա վախկոտություն է, և սարսափելի վախկոտություն: Չնայած այստեղ իր մեղքի չափաբաժինը ունի և վախը՝ իսկական, լուրջ, արդարացված վախը, բայց միևնույն է, վախկոտությունը երբեք արդարացված չի լինում: Այդ իսկ պատճառով ինձ համար շատ կարևոր էր հաղթահարել այն:
Հաղթահարեցի:
Բացեցի աչքերս:
Իզուր. մութ է, բան չի երևում:
Ամենասարսափելին այն է, որ իմ այսքան ժամվա պայքարը՝ հոգնեցուցիչ և արյունաքամ պայքարը, իզուր էր: Ոչինչ չփոխվեց:
Սարսափելի է, ու ես սարսափեցի, և դրանում նույնպես իր որոշ չափաբաժինն ուներ վախը:
-Վախենո՞ւմ ես, - լսվեց մութ ոչինչից:
Մարմինս փշաքաղվեց: Այդպիսի զգացում ես ունեցել եմ կյանքումս երկու անգամ. մի անգամ երբ եղբայրս ապակին մեխով քերծեց, մի անգամ էլ, երբ ստիպված էի փոխել պապիկիս տակդիրը: Սա երրորդն էր, ու ես չգիտեի՝ ինչի՞ց եմ փշաքաղվում, զզվանքի՞ց, ցավի՞ց, թե՞ նորից պիտի մեղադրեի վախը:
-Վախենո՞ւմ ես, - նորից փշաքաղվեցի, բայց այս անգամ մարմնիս բոլոր անդամները միաձայն ասեցին, որ ոչ մի տեղս չի ցավում:
-Գիտե՞ս, այնքան էլ քաղաքավարի չէ քո կողմից համառորեն անտեսել իմ հարցը:
-Այո, վախենում եմ:
-Ինչի՞ց:
-Չգիտեմ:
-Ինչո՞ւ չգիտես:
-Չգիտեմ, չեմ մտածել այդ մասին:
-Ինչո՞ւ չես մտածել:
-Որովհետև ուղեղս կաթվածահար է եղել:
-Ինչո՞ւ:
-Վախից:
-Իսկ ինչի՞ց ես վախենում:
-Ասեցի, չէ՞, չգիտեմ:
-Իսկ ես գիտեմ: Ասե՞մ:
-Չէ:
-Ինչո՞ւ:
-Ես կվախենամ:
-Ինչի՞ց:
-Նրանից, ինչից վախենում եմ:
-Իսկ այսպես չե՞ս վախենում:
-Վախենում եմ:
-Այսպե՞ս է լավ, թե՞ եթե իմանաս՝ ինչից ես վախենում:
-Չգիտեմ, դեռ չեմ իմացել:
-Ուրեմն ես քեզ կասեմ, իսկ դու հետո կորոշես, որ դեպքում է ավելի հարմար վախենալը:
-Չէ, խնդրում եմ:
-Ինչո՞ւ:
-Իսկ ինչո՞ւ ես ուզում անպայման ասել՝ ինչից եմ վախենում:
-Գիտե՞ս, այնքան էլ քաղաքավարի չէ հարցին հարցով պատասխանել... Լավ, այսպես ասեմ, ես կպայթեմ, եթե քեզ հիմա չասեմ՝ ինչից ես վախենում: Համոզված եմ, քեզ էլ է հետաքրքիր:
-Այնքան էլ չէ:
-Խնդրում եմ, քեզ հաստատ կհետաքրքրի:
-Չէ:
-Ախր որ իմանաս, ինչ ստից բանից ես վախենում...
Ես համոզում էի նրան չասել ու զգում էի, որ որքան շատ եմ համոզում, այնքան քիչ եմ վախենում... նրանից և ընդհանրապես:
Կամաց-կամաց ուղեղս վերսկսեց մտածելու պրոցեսը:
Այդ ընթացքում նա չհամբերեց ու սկսեց պատմել ինձ՝ ինչից եմ վախենում:
Բայց ես նրան չէի լսում: Այնքան հաճելի էր նորից մտածելը...
Նա շատ կարճ ու կոնկրետ բացատևեց: Հետո իմացա, որ մի ժամից ավել պարզապես փիլիսոփայում էր, իսկ ամենակարևորը ասել էր հինգ րոպեի ընթացքում: Դե ինչ արած, միշտ էլ այդպես է, ամենակարևորն ասելը այնքան էլ շատ ժամանակ չի խլում:
Բայց ես չէի լսում նրան:
Ես մտածում էի: Վերջապես ինքս հասկացա ինչից եմ վախենում:
Անքաղաքավարի լինելուց:
Չժպտալուց:
Չքնելուց:
Չհասցնելուց:
Վախենում եմ նրանից, որ ինչ-որ պահի սիպված եմ լինելու կոպտություն ցուցաբերել: Ես իհարկե գիտեմ, որ պատերազմը գենետիկորեն է փոխանցվում ամեն մարդում, բայց միևնույն է, հույս ունեմ, որ ստիպված չեմ լինելու կոպիտ լինել: Երբե՛ք:
Ամբոխից:
Ամբոխի մեջ լինելուց:
Նաև չլինելուց աբոխի մեջ:
Քննադատվելուց, իսկ ավելի շատ՝ քննադատելուց:
Սիրվողի և ոչ թե սիրողի դերում հայտնվելուց... նորից ու նորից:
Աննրբանկատությունից, մանավանդ երբ այն մշտական-պարբերական բնոյթ է կրում:
Տառապողի դերում հայտնվելուց, բայց ավելի շատ՝ այդ դերը կորցնելուց:
Պահեստայինների նստարանին հայտնվելուց:
Ու չհայտնվելուց այդ նստարանին:
Սեփական աշխարհում փակված մնալուց:
Ու զրկվելուց այդ աշխարհից:
Ընկերների համար լքվելուց՝ ցպահանջ;
Բայց ավելի շատ անպետք պահանջարկից:
Անհանգստացնելուց և նրանից, որ ինձ կանհանգստացնեն նորից:
Չդիմանալուց:
Բերանը բացելուց:
Խոստովանելուց... բոլորի առջև և բոլորից շատ... ինքս ինձ...
Վախն անցավ՝ ցպահանջ:
