Սոնա: Ջոշուայի նոր ընկերը

Լոբիով ապուրը արդեն զզվեցրել էր բոլորին: Համով էր, ինչո՞ւ պիտի համով չլիներ, բայց ինչպես ասում էր իրենց հարևան Սիմոնը՝ մի կնոջը չես կարող հավատարիմ մնալ, ինչպես չես կարող ամեն օր ուտել նույն ապուրը: Ու Մարիամը ճարահատյալ նայում էր զամբյուղում եղած բանջարեղենին՝ փորձելով հասկանալ, ինչ կարելի է անել: Ամուսինը լուռ ու խոժոռ ամեն օր ուտում էր այդ նույն ապուրը ու երևի թե հավատարիմ էր իրեն: Բայց Ջոշուան: Ջոշուան սկսեց դժգոհել, ու դա տարօրինակ էր: Առհասարակ տղան մոր ճաշերը երբեք չէր քննադատում. ինչ տալիս էին, ուտում էր, կամ էլ չէր ուտում, եթե չէին տալիս: Այդ չէր խնդիրը: Ջոշուան անհանգստանում էր մոր երևակայության համար, ու հիմա Մարիամը լարված տնտղում էր խոհանոցի զամբյուղը՝ մատների հետ աշխատացնելով իր երևակայությունը:

«Եթե մի երկու սոխ ավելացնեմ, ինչ-որ տարբերություն կլինի՞։ Այ թե համեմունք լիներ, նույն լոբիով ճաշը հազար անգամ ավելի համեղ կլիներ»։ Այդ միտքը ճակատագրական եղավ լոբիով ապուրի համար, որովհետև Մարիամը հանկարծ հիշեց, որ տանիքում մի տուփ արաբական համեմունք ունի․Հովսեփն էր ինչ-որ տեղից բերել։ Ուրախացած, որ այժմ կարելի է հանգիստ լինել սեփական երևակայության և ամուսնու հավատարմության համար, դուռը բացեց, որ դուրս գա, ու քիչ էր մնում սիրտը ճաքեր վախից։

Դուռը բացվելուն պես ներս մտավ մի շատ սարսափելի արարած։ Երիտասարդ էր, Ջոշուայի տարիքին կլիներ։ Բայց մի աչքը փակ էր, կոտրված մեջքին սապատ էր գոյացել, կաղում էր երկու ոտքից, լայն ժպիտի մեջ բացակայում էին ատամները, չար հայացք ուներ։ Ու դա էր սարսափեցնում։ Այն, որ աշխարհում կան և հաշմանդամներ, և սապատավորներ, հայտնի է բոլորին, բայց որ Ջոշուայի տարիքի մի տղա կարող է այսքան չար աչքեր ունենալ, դա Մարիամի համար անհնար մի բան էր։

Մինչ վախեցած նայում էր տղային, հայտնվեց Ջոշուան։

-Մայրիկ, ուտելու բան կա՞։

-Լոբիով ճաշը, - կմկմաց Մարիամը՝ շերեփը ձեռքն առնելով։

-Լոբիով ճաշ կուտե՞ս, - ժպտաց Ջոշուան նոր ընկերոջը ու տարավ նստեցրեց սեղանի մոտ։ - Կուտի, սոված է։ Շատ լցրու, ես այսօր չեմ ուտի։

․․․

Հետո ճաշում էր։ Ագահ կուլ էր տալիս լոբեհատիկները, աղմուկով ծծում ապուրը ու գոհ ճպպացնում։ Ջոշուան հիացած նայում էր ընկերոջը, մեկ-մեկ էլ մորը աչքով անում։

Մարիամը դեռ վախեցած էր, միևնույն ժամանակ մտածում էր, որ արաբական համեմունքով տուփը այպես էլ մնաց կտուրին, ու որ հազիվ թե նոր ապուր կեփի մինչև Հովսեփի վերադարձը։ Այ թե չի կարողանա հանդիմանել ամուսնուն, եթե այս գիշեր գնա պոռնիկների թաղամաս, էնտեղ, ասում են, հաճախորդների գոնե միրգ են հյուրասիրում։ Մյուս կողմից էլ Ջոշուայի վրա էր բարկանում։ Տղան բոլորովին սանձերը կորցրել էր։ Հովսեփը նույնիսկ ուզում էր մի լավ դնգստել նրան, բայց Մարիամը ամեն անգամ չէր թողնում։

Ջոշուան հրեշտակ էր, ու դա բոլորը գիտեին։ Բոլորին օգնում էր, էլ չես իմանա, որտեղից նրան այդքան եռանդ ու պատրաստակամություն։ Գամաղայում նույնիսկ ամենաբարի մարդիկ չոր ու կոպիտ էին դառնում՝ սեփական հացի խնդիրը լուծելու անկարողությունից։ Իսկ Ջոշուան՝ ոչ։ Ինքն էլ կարծես շատ լավ հասկանում էր, որ միակն է այդպիսին, և որ իրեն դնգստել չի կարելի, դրա համար ուզածն անում էր։ Խելացի բաներ էր ասում, շատ խելացի, ու ինքն էլ գիտեր, որր խելացի բաներ է ասում, տեսնում էր, ոնց են նրա ինքնամոռաց ճառերից հետո հայրն ու մայրը բերանները բաց իրեն նայում։ Ծիծաղում էր իր խեղճ, ծերացող ծնողների վրա ու էլի խելքին եկածն անում։ Ահա, առանց զգուշացնելու մի նոր անտուն է բերել, կերակրում է, հիացած նայում, ու թե ինչ լավ բան կա այս սարսափելի երիտասարդի մեջ, միան ինքը կիմանա։

Ջոշուան մեկ էլ աչքով արեց մորը ու մի կտոր հաց էլ դրեց նոր ընկերոջ ափսեի կողքը։ Երիտասարդը ագահությամբ խժռեց այն։ Ու այդ ժամանակ Մարիամը մտածեց, որ իրականում Ջոշուան ընկեր չունի։ Ու մտքում սկսեց աղոթել, որ այս անծանոթ երիտասարդը հանկարծ չդառնա իր հրեշտակ որդու առաջին ընկերը։

Երբ անկոչ, կամ գուցե ոմանց համար՝ կոչված հյուրը վերջացրեց իր ճաշկերույթը, Ջոշուան անհաբեր հավաքեց ափսեները, հետո ծնկների վրա նստեց աթոռին ու ասաց․

-Դե հիմա մորս պատմիր քո մասին։

-Ի՞նչ պատեմ, - իր անատամ ժպիտը ցուցադրեց երիտասարդը։ - Դե որ անունս Բրիկա-Սրիկա է, այդ բոլորը գիտեն։ - Ու սկսեց ծիծաղել․կարծես խեղդվում էր իր այդ ծիծաղով։

-Բրիկա՞, այդ ի՞նչ տարօրինակ անուն է, - կամաց ասաց Մարիամը։

-Դե հիմա, մորաքույր, մայրիկս երևի հարբած էր, երբ ինձ էդպես կոչեց։ - Ու էլի ծիծաղեց։

Մարիամը բարկացավ․

-Ես քեզ ի՞նչ մորաքույր։

-Ճշմարիտ ես, դու իսկական գեղեցկուհի ես, գուցե մենք քո հետ դեռ կհասցնենք․․․ Հը՞, ի՞նչ կասես։

Մարիամը վախից ու ջղայնությունից սառեց։ Բայց Ջոշուան ձեռքով արհամարհական ժեստ արեց ու արագ միջամտեց․

-Դե վերջացրու՛։ Ինչո՞ւ ես ուզում բոլորին ցույց տալ, որ դու ավելի վատն ես, քան կաս։

-Իսկ դու ինչո՞ւ ես կարծում, որ նա ավելի լավն է, քան կա, - չդիմացավ Մարիամը։

-Տես է՜, ինձ ջրի երես հանեց, - նորից ծիծաղեց Բրիկան։ - Հետո էլ կասեն, որ կանայք հավերի պես կարճ խելք ունեն։ Փաստորեն տղամարդիկ դա հորինել են, որ վիճելու կարիք չունենան։

-Տես ինչ խելցի է, մայրիկ, - Ջոշուան անկեղծորեն հիանում էր հյուրով, ու դա Մարիամին ավելի էր բարկացնում։ - Միայն թե, գիտես, մայրիկ, Բրիկան ասում է, որ բոլոր մարդիկ չար են։

-Իր արշինով է չափում, - կտրեց Մարիամը։

-Այ քեզ խելացի կի՜ն, - իր խեղկատակությունն էր շարունակում Բրիկան։

-Չէ՜, պարզապես նոր է բանտից դուրս եկել, - Մարիամին այդ էր մնում պակաս, - այնտեղ նրան մի լավ դաս են տվել, ինքն էլ կարծում է, որ դա անարդար է։

-Դա՞ս են տվել, - Բրիկան նորից խեղդվեց իր անճոռնի ծիծաղով։ - Սիրելիս, դու սիրունիկ մռութիկ ունես, դրա համար հեշտ ես խոսում։ Եթե քեզ էլ ինձ պես անճոռնի ճուտիկ դարձնեին, ուրիշ երգ կերգեիր։

-Քեզ խելոք պահեիր, չէին ծեծի, - ժպտաց Ջոշուան։ - Ու հետո, մի բան ասեմ։ Ես մարդկանց ծուռ կամ ուղիղ մռութիկներին, ինչպես դու ես ասում, չեմ նայում, ես շատ ավելի խորն եմ նայում։

-Օ հին ու նոր բոլոր աստվածներ, հետո էլ կասեն, որ այս այլասրեվածը սուրբ է, - ասաց Բրիկան՝ իբր մտահոգված նայելով շալվարին։

Դա վերջն էր։ Մարիամը կարմրեց ամոթից ու զայրույթից։ Ուզում էր հենց նույն վայրկյանին դուրս շպրտել այդ ավազակին, բայց ինչ ճիշտ էր, ճիշտ էր․հարևանները Ջոշուային սուրբ էին համարում, ու մայրը չէր ուզում ստվեր նետել որդու բարի համբավի վրա՝ հյուրընկալության կանոնները խախտելով։ Ահա և սեփական հարկի տակ ընտանեկան սուրվ ունենալու վատ կողմերից մեկը:

Ջոշուան կարծես բոլորովին չվիրավորվեց Բրիկայի ասածներից։

-Գնանք, առանձին խոսենք։ Գրազ, երեկոյան դու բոլորովին այլ մարդ ես լինելու, - ժպտաց նա։ Ինչ գեղեցիկ էր նրա ժպիտը։

-Մորաքույր, քո որդին հաստա՞տ իր հյուերին չի ծեծում, թե չէ ինչ իմանամ, առանձին խոսելը որն է։ - Ինչ տգեղ էր Բրիկայի ժպիտը։

-Հանգիստ եղիր, եթե ուզենամ քեզ ցավ պատճառել, բռունցքների կարիքը չեմ ունենա, դրանից ավելի սարսափելի բաներ կան, եթե չգիտես, - Ջոշուան արդեն բոլորովին լուրջ էր խոսում, ու Բրիկան ակամայից զգաստացավ։

-Ո՞ւր ենք գնում, - հարցրեց ու լուռ հետևեց տանտիրոջը։

․․․

Հովսեփին մնաց այն նույն լոբիով ապուրը։ Արաբական համեմունքով տուփն այս անգամ էլ չբացվեց ու մնաց անձեռնմխելի։ Ուշ էր, իսկ ամուսինը չէր վերադառնում, ու Մարիամը չէր հանդիմանում նրան։

Ջոշուան ու Բրիկան ներս մտան։ Տղան իրոք փոխվել էր։ Ջոշուան էլ մի քիչ հոգնած տեսք ուներ։

-Մայրիկ, էն հրաշագործ քսուքից դեռ մնացել է, թե չէ Բրիկայի ոսկորները դեռ ցավում են։

-Չի մնացել, դու վերջին բաժինը կաղ Զադոյին տվեցիր։ Ասում են, օգնեց։

-Դա լավ է։ Դե Բրիկային գոնե հատապտղով քո թեյից տուր։ Ինձ թվում է դա էլ կօգնի։

-Հայրդ պիտի հատապտուղ բերեր։ Դեռ չի եկել։

-Ուրեմն ջուր տուր։ - Ջոշուան նայեց Բրիկային։ - Ջուրը լավ է, ջուրը կօգնի։

Բրիկան ագահորեն լակեց ջուրը։ Երևի միայն նա կարող էր այդպես անել։ Հետո հարցրեց․

-Իսկ որտե՞ղ է սիրասուն հայրիկը։ Ինչո՞ւ է այսքան ուշանում։

-Բարեկամի տուն է գնացել, - ինքն էլ չհասկացավ ինչու՝ ստեց Մարիամը, - միրգ ուտելու։

-Սուտ են ասում, - լուրջ պատասխանեց Բրիկան, - այնտեղ ոչ մի միրգ էլ չեն տալիս։ Ու հետո այդ կովերը սիրուց բան չեն հասկանում։

-Թե դո՛ւ ի՞նչ գիտես, սերն ինչ է, - Մարիամը հունից դուրս եկավ արդեն։

-Գիտեմ, մորաքույր, հավատա, գիտեմ, - լուրջ ասաց Բրիկան։

-Ու գիտի, ինչպես է լինում, երբ սեր չկա, - տխուր ասաց Ջոշուան։ - Ես էլ հո ծնվածս օրվանից դա եմ ասում։ Բայց դուք ինձ չեք  հասկանում։ Ձևացնում եք, որ հասկացել եք, բայց որ հասհակցած լինեիք, վաղուց արդեն էսպես չէր լինի։ - Հետո աչքերը բարձրացրեց, նայեց մորը։ Կարծես խնդրում էր, որ մի քիչ ավելի լավ աչքով նայի հյուրին։ - Պատմիր, Բրիկա։ Թող մայրս լսի։

Բրիկայի պատմությունը երկար չտևեց։

-Հայրս հարբեցող էր։ Կնոջը ջարդ տալուց բացի ուրիշ ոչինչ չէր տալիս, հրաժարվում էր ցանկացած տեսակի պատասխանատվությունից։ Իսկ դրանից վատ բան, երևի, լինել չի կարող։

Մայրս սուրբ կնիկ էր։ Ասում էլ էին, որ դեռ կույս էր, երբ ինձ բերեց։ Բայց դե ես նման բաների չեմ հավատում։ Ինքս աղջիկներին սիրում եմ, լավ գիտեմ՝ ոնց են երեխաներ սարքում, բայց դե ինչի համար, մինչև հիմա չեմ հասկացել։ Մեր թաղի տղամարդիկ էլ գիտեին։ Դրա համար իմ ծնվելուց հետո մեկը մյուսի հետևից սկսեցին մորս մոտ գալ։ Հայրս վաղուց արդեն լքել էր մեզ։ Էն կովերին ավելի շատ էր սիրում, քան մորս, երևի խոստացած մրգին հավատում էր, ապո՛ւշը։ Մայրս մեննակ էր, վախենում էր, հիմնականում իմ համար էր վախենում։ Դրա համար էլ լուռ ծեծ էր ուտում ու մնացած ամեն ինչը։ Շատ արագ բոզ սարքեցին իրան։ Ձեռք առնելով՝ Կույս էին անվանում, իրենց թվում էր, որ շատ սրամիտ են։ Բայց դե եթե ուզում եք իմանալ, ինձ համար մեկ է՝ կույս էր ինքը, թե չէ։ Ինքը սուրբ կնիկ էր։ Էս աշխարհում իրանից բարի երևի մեկ էլ քո տղան է, էն էլ թող մորս տեսածի չափ տեսնի, նոր կխոսանք։

Մի օր էլ եկավ մեկը, ասեց, որ մոլորվել է, խնդրեց, որ մայրս ճանապարհ ցույց տա։ Մայրս ճակատս համբուրեց, տնից դուրս եկավ ու էլ հետ չեկավ։ Ես էլ իմ կարճ խելքով մտածեցի, որ ինձ լքել է։ Ասեցի՝ դե որ էդքան վատն եմ, ավելի վատը կլինեմ։

Սկսեցի գողություն անել։

Մեր քաղաքում անտուն երեխաները շատ էին ու բոլորն էլ գողություն էին անում, էլ ի՞նչ պիտի անեին։ Բայց եթե մյուսների համար դա մի կերպ սովից չսատկելու միջոց էր, իմ համար՝ մարդկանց վնաս հասցնելու լավ առիթ։ Ինձ մի աչքով մի նայեք, շատ լավ եմ գողություն անում, ոնց որ իսկական պոետ։ Բայց դե գողությունը անմեղ զբաղմունք է իրականում, ոսկին ու արծաթը միևնույն է տեր-մեր չեն ճանաչում, իրենց համար մեկ է։

Հետո էլ մի օր իմացա, որ մորս էն գիշեր սպանել էին։ Հանկարծ ինձ մեղավոր զգացի արածս բոլոր գողությունների համար ։ Ախր եթե մայրս ինձ չէր թողել, ուրեմն ես չարանալու պատճառ չունեի։ Չնայած, դրանից ավելի շատ չարացա։ Մի կողմից չափից շատ էի ինձ մեղադրում ու դա ինձ դուր չէր գալիս, մյուս կողմից ուզում էի վրեժ լուծել։ Սպանեցի։ Բոլորին։ Ընդ որում մինչև հիմա չգիտեմ, ու չեմ էլ իմանա՝ ճիշտ մարդկանց եմ սպանել, թե ուղղակի էն ժամանակ ականջիս պատահական անուններ էին փսփսացել։

Հետո էլ հորս սպանեցի։ Ինքը ինձ չճանաչեց, ու դա ավելի էր կատաղեցնում ինձ։ Հիմա եմ մտածում, որ գուցե այդ մարդն էլ հայրս չէր։ Գուցե հայրս վաղուց արդեն սատկել է ինչ-որ մեկի ցանկապատի տակ։ Մեկ է…

Վրեժ լուծելուց է սկսվում ։ Հետո արդեն չես կարող կանգնել։ Ավազակախումբ մտա։ Հետո գլխավորին սպանեցի, ինքս դարձա պարագլուխ։ Հետո էլ մի ուրիշ, իմ պես լակոտ, ոստիկանության ականջին որոշ բաներ փսփսաց։ Երեսուն թե քառասուն արծաթ դրամ վերցրեց անասունը, չեմ էլ հաշվել, չնայած հաշվել չգիտեմ։ Ու էդքանի համար մատնեց ինձ։ Շուկայում մոտեցավ ու իր կեղտոտ բերանով սկսեց լպստել թուշս։ Ես միայն կանանց համբույրներն եմ ընդունում՝ ինչ ուզում է կին լինի։ Իսկ տղամարդը չպիտի տղամարդուն լպստի։ Բայց դե էդքանը բավական էր։ Ինձ ձերբակալեցին, տարան բանտ, ու ոնց որ Ջոշուան է ասում, մի լավ դաս տվեցին։ Արդեն հաշմանդամ եմ, արդեն ինձ Սատանու ճուտ են ասում, իսկ ես տասնհինգ թե տսնվեց տարեկան եմ, չեմ հաշվել։

Բայց դե գիտես, Ջոշ, էստեղից որ դուրս գամ, առաջին հերթին ինչ եմ անելու։ Էդ անասունին մոռթելու եմ։ Էնպես, որ մեծ կտորը ականջը մնա։

-Դու էլ ոչինչ չհասկացար, Բրիկա, - մեծավարի հառաչեց Ջոշուան։ - Ի՞նչ էի ես ասում ձախ այտի մասին։

-Ես ամեն ինչ էլ հասկացա, բայց էդպես չեմ անելու։ Ինչ որ դու ասում ես, լավ բան ես ասում, բայց եթե միայն ասում ես։ Կյանքում էդպես վարվելը հնարավոր չի։  

Մարիամը գաղտագողի սրբեց արցունքները։

-Ջոշուա, տղաս, եթե ես էլ շուտ մահանայի, դու էլ ավազակ կդառնայի՞ր, - ինքն էլ չհասկացավ՝ ինչու այդ հարցը տվեց։

-Երևի, մայրիկ։ Կամ էլ թե՝ չէի դառնա։ Ի՞նչ իմանամ։ Բայց ոչ մեկին չեմ ցանկանա նման բախտ։

-Դե ես էլ ինձ նման բախտ չէի ցանկանում, - ատամները կրճտացրեց Բրիկան։ - Լավ, էլ ձեր գլուխները չտանեմ։ Գնամ։  - Հետո նայեց Մարիամին։ - Իսկ քո ամուսինը հիմար է, եթե դավաճանում է քեզ։ Որովհետև դու իրոք կույս ես ծնել։

-Ինքը գիտի, - արցունքները հազիվ զսպելով՝ ասաց Մարիամը։

-Գիտի ու չի՞ գնահատում։

-Գնահատում է։

-Դե լավ։ Ես գնամ։ Ջոշ, դու ասում ես, ամեն ինչ գիտես։ Գիտե՞ս, մենք էլի կհանդիպե՞նք։

-Կհանդիպենք, Բրիկա։ Պարզապես դու անունդ փոխած ես լինելու, ես էլ արդեն մականուն կունենամ։

-Իսկ որտե՞ղ ենք հանդիպելու։

-Գողգոթայում։

-Էդ ի՞նչ տեղ է։

-Մի փոքր սար է, Երուսաղեմի մոտակայքում է։

-Ասում են, Երուսաղեմը հարուստ քաղաք է։

-Շա՜տ։ Երեսուն արծաթն էնտեղ ի՞նչ է որ։

-Դե լավ։ Ուրեմն ես հանգիստ խղճով կգնամ։ Ցտեսություն, Ջոշ: Մնաս բարով, մորաքույր։

․․․

Հովսեփը ողջ գիշեր Գամաղայի մոտակա անտառում փասիան էր որսում։ Մտածում էր, որ գոնե հաջորդ օրը կինը լոբու հատիկները չի հաշվելու։ Կտուրին պահած արաբական համեմունքի մասին էլ էր հիշում ու ակամայից լպստում էր շուրթերը։ Համով էր լինելու։